Hamas ile İsrail arasında yapılan ateşkes ve esir takası anlaşmasının ilk aşaması sona ermişken, ikinci aşama müzakereleri için 3 Şubat’ta başlaması planlanan görüşmeler henüz başlamadı.
İkinci aşama görüşmelerinin gerçekleşmemesi, İsrail’in Gazze Şeridi’nde süregeldiği tahribatı artırma olasılığını doğuruyor. Bu durum, mevcut aşamanın devam etmesi ve kapsamlı bir anlaşmaya varılması gibi pek çok senaryoyu gündeme getiriyor.
İSRAİL, RAMAZAN SÜRESİNCE ATEŞKESİ UZATMAK İSTİYOR
İsrail Başbakanlık Ofisi tarafından yapılan açıklamaya göre, Başbakan Binyamin Netanyahu başkanlığında, Savunma Bakanı Yisrael Katz, üst düzey askeri liderler ve müzakere ekibiyle bir güvenlik toplantısı gerçekleştirilmiştir.
Açıklamada, önerilen ateşkesin başladığı gün Gazze’deki İsrailli esirlerin yarısının ya serbest kalacağı ya da öldürüleceğine dikkat çekilmiştir. "Daimi bir ateşkes sağlandığı takdirde, Gazze’deki ger kalan esirlerin de serbest bırakılacağı" ifade edilmiştir.
Ayrıca, mevcut koşulların savaşın sona ermesini sağlamak için nihai bir anlaşmaya varılmasına imkan tanımadığını belirten Witkoff’un, uzun vadeli bir ateşkes için daha fazla zaman gerektiğini, bu nedenle planının ateşkesi uzatmaya yönelik olduğunu vurguladığı bilgisi aktarılmıştır.
Bu planın, müzakerelerin ilerlememesi durumunda İsrail’e 42 gün sonra savaşa yeniden başlama hakkı tanıdığı belirtilmiştir. "İsrail, esirlerin kurtarılması amacıyla ABD önerisini kabul etti, ancak Hamas hala bunu onaylamadı," denilmektedir.
Açıklamada, eğer Hamas davranışını değiştirir ve Witkoff planını kabul ederse, İsrail’in hemen planın detayları hakkında müzakere başlatacağı vurgulanmıştır. Ayrıca, Hamas’a ait bir yanıt ya da arabulucular Mısır ve Katar'dan da Witkoff'tan henüz bir geri dönüş olmamıştır.
İSRAİL, İLK AŞAMANIN UZATILMASINI TALEP EDİYOR
İsrail, esir değişimi anlaşmasının ilk aşamasını, mümkün olan en fazla sayıda Gazze Şeridi'ndeki İsrailli mahkumu salıvererek uzatmak istiyor; bunun için herhangi bir karşılık sunmadan. Hamas ise bu öneriyi reddederek, ateşkes anlaşmasında belirtilenlere uyulmasını talep ediyor ve arabuluculara, İsrail'in Gazze Şeridi'nden çekilmesi ve saldırıların tamamen durdurulması içeren ikinci aşama müzakerelerine hemen başlanması yönünde çağrıda bulunuyor. Hamas, ikinci aşamanın müzakerelerini başlatma konusunda kararlı, bu nedenle görüşmelerde ilerleme sağlanamamıştır.
Kahire’deki görüşmeler esnasında, Hamas, İsrail'in Gazze'de bugün sona erecek olan ateşkesin 42 gün süren ilk aşamasını uzatma önerisini reddettiğini bildirmiştir.
Haber kaynaklarına göre, söz konusu uzatmanın, Hamas'ın elindeki İsrailli esirleri serbest bırakmaya devam etmesi durumuna bağlı olduğu, buna karşılık İsrail'in sadece Gazze'ye yardım akışının devamına ve bazı Filistinli esirlerin serbest bırakılmasına izin vereceği belirtilmiştir.
Hamas ile İsrail arasındaki ateşkes ve esir takası anlaşmasının ilk aşaması sona erdi.
"HAMAS İKİNCİ AŞAMA İÇİN HAZIRLIKLARINI TAMAMLADI"
Hamas Sözcüsü Hazim Kasım, arabulucuların çabaları doğrultusunda İsrail'i ikinci aşama görüşmelerine itmeye çalıştığını belirtti ve Hamas’ın her aşamada anlaşmaya bağlı kaldığını vurguladı.
Kasımlarına göre, Hamas, ikinci aşama müzakereleri için hazır olduğunu dile getirerek, "Hamas, teknik, profesyonel ve siyasi açıdan buna son derece hazırdır," şeklinde konuştu.
İsrail’in ilk aşamayı uzatma isteğine dair Kasım, Tel Aviv’in "savaşı sona erdirmek ve Gazze Şeridi'nden çekilme taahhüdü vermeden esirlerini geri almak istediğini" ifade ederek, bunun anlaşmada belirlenenlerle çeliştiğini ve kesinlikle reddettiklerini belirtti.
BİRİNCİ AŞAMADAN SONRASI OLASILIKLAR
Filistinli analist ve yazar İbrahim el-Medhun, Gazze Şeridi'ndeki ateşkesin birinci aşamasının ardından dört farklı senaryo öngördüğünü dile getirdi.
İlk senaryo, savaşın ve tahrip politikalarının ABD'nin doğrudan müdahalesiyle yeniden ortaya çıkması, geniş kapsamlı kara harekâtı, yıkım ve ölüm şeklinde yeniden yaşanması hakkındadır. Medhun, İsrail yönetimi içinde aşırı eğilimlerin güçleniyor olsa da, mevcut bölgesel ve uluslararası dengelerin bu senaryonun gerçekleştirilmesini neredeyse imkânsız kıldığını vurguladı.
İkinci senaryo, takas anlaşması olmaksızın ve Gazze'den çekilme, ablukanın kaldırılması gibi konularda yeni adımlar atılmadan mevcut durumu devam ettirerek sükuneti sürdürmeye odaklanmaktadır. Bu senaryonun gerçekleşme olasılığının düşük olduğunu çünkü Hamas'ın, İsrail’in istediği karşılıksız bir takasa onay vermediğini açıkladı. Medhun, bu senaryonun İsrail’in kapsamlı bir savaşa girmeden yardım girişimini kontrol ederek ateş ile müzakere politikası izleme üzerine kurulu olduğunu bildirmiştir.
Üçüncü ve en olası senaryo, mevcut sürecin İsrail’ in artan baskısı altında devam etmesidir. Medhun, bu konuda şu şekilde açıkladı:
"İsrail, yardımı bir baskı aracı olarak kullanacak, yardımın yönetimini kontrol edecek, hava saldırıları gerçekleştirmek için uçaklar gönderecek ve belki de bazı sınırlı kara harekâtları düzenleyecek. Hedefi; kapsamlı bir savaş ilan etmeksizin sürekli bir gerilim durumu yaratmaktır."
Medhun, dördüncü senaryonun ise çatışmalara köklü bir çözüm getirecek uzun vadeli ve hızlı bir anlaşmaya varılması, yani Gazze'den tamamen çekilme, ablukanın kaldırılması ve her iki taraf için tüm esirlerin serbest bırakılmasını içeren bir anlaşma olduğunu ifade etmiştir.
Hamas ile İsrail arasındaki esir takasında ilk aşamada yedi tur gerçekleştirilmiştir.
SÜRECİ ŞEKİLLENDİREN ETKENLER
Medhun, anlaşmanın gelecekteki gidişatını belirleyen birkaç faktör olduğunu ifade ederek, bunlardan ilkinin İsrail’in durumu olduğunu, bu aşırı eğilimlerin tırmanmasının kapsamlı siyasi çözümlerin elde edilmesini zorlaştırdığını belirtti.
İkinci faktör olarak Filistin boyutunu değerlendiren Medhun, Hamas ve direnişin, disiplinini koruyarak her türlü duruma karşı hazırlıklı olduğunun altını çizdi. Hamas’ın savaş istemediğini belirten Medhun, sükuneti sağlamak için çaba harcadığını, ancak tırmanma durumunda sert karşılık verme eğiliminde olduğunu vurguladı.
ABD’nin tavrının da bir diğer belirleyici unsur olduğuna dikkat çeken Medhun, anlaşmada herhangi bir girişim yapılması durumunda, özellikle Hamas'ın dışlanması gibi şartların gözden geçirilmesi gerektiğini, bu durumun ise aktif direnişin katılımı olmadan geniş kapsamlı bir çözüm olamayacağını ortaya koyduğunu ifade etti. Ayrıca Arap faktörünün de önemli bir aktör olduğunu vurgulayan Medhun, Arap ülkelerinin Gazze’deki Filistinlilerin acılarına hafifletmeye yönelik çabalarının yanı sıra, çatışmanın bölgeye sıçramasını önleme hedefine yönelik olarak Mısır’ın bölgesel istikrarı sağlamada kritik bir rol üstlendiğini belirtti.
15 AY SONRA GELEN ATEŞKES
Hamas ve İsrail arasındaki ateşkes, Gazze’de 15 aydan fazla süren çatışmaların ardından 19 Ocak tarihinde yürürlüğe girmiştir. Hamas, İsrail cezaevlerinde tutulan yüzlerce Filistinli mahkumu karşılığında 25 İsrailli rehineyi serbest bırakmış ve sekiz rehinenin cansız bedenlerini İsrail’e teslim etmiştir. ABD, Katar ve Mısır’ın arabuluculuk yaptığı ateşkesin ikinci aşamasının bu gün başlaması tahmin ediliyordu.
